Metoda Dobrego Startu prof. Marty Bogdanowicz

Metoda Dobrego Startu opracowana została przez prof. Martę Bogdanowicz. Metoda wzorowana jest na metodzie Le Bon Depart opracowana przez francuską fizjoterapeutkę Thea Bugnet.

Założeniem Metody Dobrego Startu wg M. Bogdanowicz jest: „rozwijanie funkcji językowych, funkcji spostrzeżeniowych: wzrokowych, słuchowych, dotykowych, kinestetycznych (czucie ruchu) i motorycznych oraz współdziałanie między tymi funkcjami czyli integracji percepcyjno-motorycznej”( Bogdanowicz 1985,1990,1997). „Są to funkcje, które leżą u podstaw złożonych czynności czytania i pisania. Usprawnianie w tym zakresie oraz kształtowanie lateralizacji (ćwiczenia ustalenia ręki dominującej) i orientacji prawej i lewej stronie ciała jest wskazane dla dzieci przygotowujących się do czytania i pisania, ponadto jest  niezbędne dla dzieci, u których występują opóźnienia tych funkcji  (Bogdanowicz 2001).

Zdaniem autorki: „ćwiczenia prowadzą do większej harmonii rozwoju psychoruchowego: wyższego poziomu rozwoju i współdziałania funkcji intelektualnych (mowy, myślenia) i instrumentalnych (spostrzeżeniowych). Dzięki temu dochodzi do prawidłowego wykonywania czynności ruchowych we właściwym czasie i przestrzeni, w harmonii z czynnościami poznawczymi i w tym językowymi. Doskonalenie integracji percepcyjno-motorycznej i kompetencji językowych ułatwia naukę czytania i pisania wszystkim dzieciom. Natomiast wyrównywanie dysharmonii rozwojowych w przypadku dzieci „ryzyka dysleksji” może skutecznie zapobiegać powstawaniu niepowodzeń szkolnych. W przypadku dzieci opóźnionych w rozwoju, udział w ćwiczeniach służy rehabilitacji zaburzeń rozwoju psychomotorycznego i pomaga im zmniejszyć trudności w opanowaniu skomplikowanych umiejętności szkolnych. Metoda posiada aspekt edukacyjny, diagnostyczny, profilaktyczno-terapeutyczny i aspekt diagnostyczny. Na podstawie obserwacji zachowania dziecka, analizy trudności przy wykonywaniu ćwiczeń oraz popełnionych błędów pozwala wnioskować o ich przyczynach ( Bogdanowicz 2001).
 
Struktura zajęć MDS przedstawia się następująco:
I. Zajęcia właściwe:
- ćwiczenia ruchowe,
- ćwiczenia ruchowo-słuchowe,
- ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe;
I. Zajęcia końcowe.

W czasie zajęć wprowadzających dzieci koncentrują uwagę na  rozpoczynających się ćwiczeniach i usprawniają funkcje psychomotoryczne, głównie językowe, motorykę oraz orientację w schemacie ciała i przestrzeni. Ćwiczenia koncentracji  uwagi i orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. Mogą mieć formę przywitania lub zabawy ruchowej. Dzieci uczą się rozróżniać i nazywać części ciała, odróżniać prawe i lewe części ciała. Ćwiczenia stwarzają okazję do utrwalania orientacji w przestrzeni, odróżniania kierunków: góra-dół, nad-pod, obok, w, dookoła, strona lewa, prawa.
Następnie dzieci uczą się nowej piosenki, wyjaśniane są trudne słowa jednocześnie rozwijamy mowę dziecka. Tekst piosenki wykorzystuje się do rozwijania kompetencji językowej w „zabawie zagadki”.

Kompetencja językowa wykorzystywana jest na trzech płaszczyznach: fonologicznej, syntaktycznej i semantycznej.
Kształcenie kompetencji fonologicznej  jak podaje  twórca metoda obejmuje:
1. ćwiczenia w różnicowaniu i rozpoznawaniu dźwięków mowy- głosek (słuch fonemowy), dzieci rozróżniają głoski podczas porównywania par słów różniących się tylko jedną głoską;
2. ćwiczenia w dokonywaniu analizy struktur śródsylabowych, analizy sylabowej i fonemowej słów, czyli wydzielania ze słów cząstek na początku słowa lub na końcu, sylab i głosek;
3. ćwiczenia w dokonywaniu syntezy struktur śródsylabowych, syntezy sylabowej i fonemowej, czyli łączenia izolowanych cząstek słów, sylab i głosek w słowa;
4. ćwiczenia w dokonywaniu operacji na strukturach śródsylabowych, sylabach i głoskach( porównywanie par słów, różniących się strukturą głoskową, kolejnością głosek: przestawianie sylab, struktur sródsylabowych i głosek w parach słów; odszukiwanie słów ukrytych w dłuższych słowach.

Rozwijanie kompetencji syntaktycznej odbywa się za pomocą takich zadań, jak wydzielanie z tekstów zdań, słów, przekształcanie form gramatycznych.

Rozwijanie kompetencji semantycznej dokonuje się poprzez poszerzanie słownictwa dziecka, wrażliwości na znaczenie słów, różnicowaniu znaczeń, kategoryzowaniu pojęć.

Ćwiczenia te kształcą kompetencję językową, zarówno w aspekcie odbioru, jak i budowania wypowiedzi (Bogdanowicz 1985, Krasowicz 1995, Maurer 1997).

Podstawową częścią zajęć stanowią zajęcia właściwe. Zawierają one trzy rodzaje ćwiczeń:
1. Ćwiczenia ruchowe
2. Ćwiczenia ruchowo-słuchowe
3. Ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe
Ćwiczenia ruchowe usprawniają:
- motorykę dużą i małą
- aktywizują analizator kinestetyczno-ruchowy
 
Ćwiczenia ruchowo-słuchowe usprawniają:
- analizator kinestetyczno-ruchowy
- analizator słuchowy.

Ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe usprawniają:
 - analizator kinestetyczno-ruchowy
- analizator słuchowy
- analizator wzrokowy.

Kolejne etapy ćwiczenia są następujące:
1. demonstracja wzoru (figury lub litery) i sposobu wykonania ćwiczenia
2. uczenie się polisensoryczne
3. reprodukowanie wzoru.

Ćwiczenia rozpoczynamy od demonstracji i omówienia wzoru (figury lub litery); jak wygląda (jakie ma elementy, ile ich jest, jak są położone w przestrzeni), do czego jest podobny ( do jakich obiektów rzeczywistych). Następnie dziecko uczy się wielozmysłowo (przez dotyk, ruch, wzrok, słuch) figury geometrycznej lub litery, podczas jednoczesnego jej rysowania i śpiewania piosenki. Najlepiej gdy wzór, po którym dziecko wodzi palcem, wykonany jest z materiałów o różnej fakturze i barwie.(Bogdanowicz 2001).

Dalsze ćwiczenia to reprodukowanie wzoru:
1. całą ręką - w powietrzu, najpierw w obecności wzoru, potem z pamięci;
2. palcem - na stole, podłodze, na tackach z kaszą;
3. kredą, węglem rysunkowym, kredką woskową, ołówkiem, mazakiem, pędzlem, długopisem – na tabliczkach, papierze.
Podczas tego typu ćwiczeniach dzieci uczą się, jak śpiewając piosenkę, jednocześnie rysować wzory. (Bogdanowicz 2001).

Dziecko uczy się prawidłowego sposobu chwytania, trzymania różnych narzędzi. Zmiana narzędzi ułatwia regulowanie napięciem mięśniowym, ułatwia precyzję ruchów rąk, zwiększa odporność na zmęczenie. Ponadto wpływa na właściwą kolejność i kierunek ruchów rąk ( rysowanie linii pionowych z góry na dół, poziomych - pisanie od lewej do prawej strony, okręgów w przeciwną stronę ruchów zegara).
 
Zajęcia końcowe  zajmują krótkie ćwiczenia relaksacyjne, masaż, ćwiczenia logopedyczne, oddechowe oraz usprawniające narządy oddechowe.
 
Metoda Dobrego Startu jest przeznaczona od czwartego roku życia.  Zajęcia można prowadzić z całą grupą, z małą grupą (zajęcia korekcyjno-kompensacyjne) albo indywidualnie. Metoda przeznaczona jest dla dzieci w wieku przedszkolnym, których rozwój przebiega prawidłowo oraz dla dzieci, których rozwój psychomotoryczny przebiega nieharmonijnie.
Prowadzone zajęcia skutecznie wpływają na:
- wielozmysłowe uczenie się symboli
- przygotowanie dziecka do podejmowania pisania od strony technicznej
- przygotowuje do nauki czytania i pisania
- harmonię rozwoju psychoruchowego
- poprawę funkcjonowania emocjonalnego i społecznego
- łagodzenie niepowodzeń szkolnym u dzieci „ryzyka dysleksji”.

Bibliografia:
1. Bogdanowicz M.: Metoda Dobrego startu w pracy z dzieckiem od 5 do 10 lat. Warszawa 1985. WSiP.
2. Bogdanowicz M.: Integracja percepcyjno-motoryczna. Metody diagnozy i terapii. Warszawa1990. COM PW-Z.
3. Bogdanowicz M., Szlagowska D.: Piosenki do rysowania. Wydawnictwo „Fokus” Gdańsk 2001.
4.Krasowicz G., Bogdanowicz M.: Metody diagnozowania i rozwijania kompetencji językowej dzieci w wieku młodszym szkolnym. Lublin- Gdańsk 1995. Maszynopis.

Opracowała: Renata Piątek