Sposoby przybliżania dzieciom należnych im praw

Problem praw dziecka nierozerwalnie związany z prawami człowieka często opisywany w literaturze, omawiany przez polityków, pedagogów, psychologów nadal jest bardzo aktualny. „Dziecko bowiem to niedojrzały, mały człowiek, który – jak mówił Janusz Korczak – ma swoje potrzeby, ale nie ma jeszcze doświadczenia dorosłych. Dziecko, to również mały obywatel, który jako człowiek ma swoje prawa ludzie, a jako obywatel ma swoje prawa obywatelskie.”

Ważne jest aby dzieci znały swoje prawa jak najwcześniej, bo przecież to nie tylko wiedza na temat do czego mają prawo, ale także rozumienie konieczności respektowania i przestrzegania praw innych ludzi. W przedszkolu istotna z tego punktu widzenia jest postawa nauczycielki, która powinna być: autentyczna w kontaktach z dziećmi, w okazywaniu swoich uczuć i postaw; musi posiadać umiejętność empatii oraz akceptować dzieci. Sprzyja temu również demokratyczny styl pracy. „Dzieci w przedszkolu mają swobodę wypowiadania własnych myśli, formułowania własnych ocen i wyciągania wniosków z przeżytych doświadczeń i obserwacji (…). realizowane są zajęcia umożliwiające dzieciom swobodny i nieograniczony dostęp do kultury (spotkania teatralne, program edukacji plastycznej, koncerty muzyki poważnej, spotkania z folklorem itp.). Propozycje kulturalne stają się nadbudową programu edukacyjnego, uczą wnikliwego patrzenia na otaczający świat, przyczyniają się do rozwoju osobowego i duchowego dziecka. W trakcie zajęć gimnastycznych prowadzone są ćwiczenia korekcyjne zapobiegające niekorzystnym zmianom chorobowym dzieci, zwraca się uwagę na stan zdrowia i kondycję fizyczną dzieci. Odpowiednio zaplanowany rozkład dnia w przedszkolu uwzględnia wypoczynek, przestrzega higieny umysłowej, a organizowane wycieczki i zajęcia sportowe na świeżym powietrzu są najlepszą formą aktywnego wypoczynku.”

Przedszkole nie tylko przestrzega i szanuje prawa dziecka, ale także przybliża dzieciom należne im prawa.

Przykłady:
Praktyczny trening w zakresie znajomości własnych praw i praw innych przenika wszystkie społeczne doświadczenia przedszkolne dzieci kształtując ich postawy. Mając świadomość wagi praw innych dziecko wyrabia w sobie przeświadczenie, że współpraca jest lepsza niż konflikt, że każdy powinien być odpowiedzialny za swoje czyny.

Metody pracy ułatwiające realizację problematyki praw dziecka w przedszkolu :
• Normy grupowe – jest to rodzaj umowy społecznej określającej zasady funkcjonowania grupowego. Mogą mieć charakter ogólny lub szczegółowy określający również system kar za ich nieprzestrzeganie
• Scenki dramowe - ich odgrywanie jest formą krótkiego , improwizowanego przedstawienia odgrywanego przez dzieci, przygotowanego zazwyczaj pomocą nauczyciela. Drama może pomóc dzieciom w zrozumieniu danej sytuacji i ułatwić wczucie się w położenie bohaterów scenki.
• Praca w parach i grupach - może dać dzieciom więcej okazji do aktywnego udziału, pary lub grupy mogą wymyślić wiele pomysłów w krótkim czasie lub pomóc dzieciom w zrozumieniu pojęć abstrakcyjnych.
• Odmiana burzy mózgów polegająca na zadawaniu pytań w formie quizu możemy ją zastosować na podsumowanie zajęć dotyczących praw dziecka
• Rysowanie lub inna forma ekspresji plastycznej – metoda ta może być stosowana w cel rozwinięcia takich umiejętności jak: współpraca w zespole, poznanie odczuć, reakcji czy potrzeb innych
• Opowiadania, bajki lub historyjki z całego świata – inspirują, poszerzają zasób słów i wiedzę dzieci na temat warunków życia w różnych krajach, pozwalają dostrzec różnice i podobieństwa między ludźmi.

wiersz M. Brykczyńskiego pt: „O prawach dziecka”
Niech się wreszcie każdy dowie
I rozpowie w świecie całym,
Że dziecko to także człowiek,
Tyle, że jeszcze mały.
Dlatego ludzie uczeni,
Którym za to należą się brawa,
Chcąc wielu dzieci los odmienić,
Spisali dla was mądre prawa.
Więc je na co dzień i od święta
Spróbujcie dobrze zapamiętać:
Nikt mnie siłą nie ma prawa zmuszać do niczego,
A szczególnie do zrobienia czegoś niedobrego.
Mogę uczyć się wszystkiego, co mnie zaciekawi
I mam prawo sam wybierać, z kim się będę bawić.
Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić, bić, wyzywać,
I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać.
Jeśli mama albo tata już nie mieszka z nami,
Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.
Nikt nie może moich listów czytać bez pytania,
Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.
Mogę żądać, żeby każdy uznał moje prawa,
A gdy różnię się od innych, to jest moja sprawa.
Tak się tu w wiersze poukładały,
Prawa dla dzieci na całym świecie,
Byście w potrzebie z nich korzystały
Najlepiej, jak umiecie.
 
wiersz Jarosława Poloczka pt: „Mam prawo do”
Mam prawo do życia, do bycia, do chcenia.
Mam prawo do miłości, radości, tworzenia.
Mam prawo do nauki, wiedzy i wiary.
Mam prawo do marzeń, do snu i zabawy.
Mam prawo do gniewu i złego nastroju.
To wszystko jest takie poważne, dorosłe,
Powiem to jak dziecko, zwyczajnie, najprościej.
Chcę się bawić w piaskownicy,
dom zbudować dla dżdżownicy.
Z kolegami w piłkę grać
i niczego się nie bać.
Latem lizać zimne lody,
stać na deszczu dla ochłody
Chcę na łące zrywać kwiaty
i przytulać się do taty.
Zimą toczyć śnieżne kule,
i się z mamą pieścić czule.
Chcę by mi czytano bajkę,
o kocie, co palił fajkę.
Chcę też domek mieć na drzewie,
i co jeszcze chcę mieć nie wiem.
Ale jedno wiem na pewno, to chcę mieć:
Prawo do godnego życia,
Bez wojen, głodu i bicia,
Bez strachu, smutku i łez.


Literatura:
M. Balcerek, Międzynarodowa ochrona dziecka, Warszawa 1998.
Edyta Pawlisch - Zarzycka i Małgorzata Kisielewicz, portal: literka.pl
B. Wacławek, Prawa człowieka – prawa dziecka, portal: literka.pl

Opracowała: Marta Majewska