Zabawa i konflikty w grupie rówieśniczej

Obserwacja dziecka przedszkolnego podczas zabawy w grupie rówieśniczej stanowi dla nauczyciela oraz jego rodziców ważne źródło informacji na temat jego osobowości, posiadanych umiejętności, stopnia rozwoju umysłowego i fizycznego, osiąganych sukcesów lub problemów w kontaktach z innymi dziećmi. Zdarza się, że dziecko nie włącza się do zabaw, trzyma się na uboczu lub jest odtrącane i wyśmiewane przez inne dzieci. W takiej sytuacji często można zauważyć, że dziecko zaczyna przejawiać tendencję do zachowań agresywnych, jest nieposłuszne, niegrzeczne, używa przemocy fizycznej, skarży się lub wyśmiewa swoich rówieśników. Dlaczego tak się dzieje i dlaczego dziecko w taki właśnie sposób reaguje w grupie rówieśniczej?

Częstą przyczyną obserwowanych problemów dziecka jest brak pewności siebie, obniżone poczucie własnej wartości, zaburzony obraz własnego „ja”. Zachowanie dziecka wynika stąd, że czuje się słabe, boi się i atakiem dodaje sobie pewności. Inną drogą, którą niekiedy wybiera dziecko aby osiągnąć swój cel, jest skarżenie na innych rówieśników. W tym wypadku dziecko wykorzystuje siłę i autorytet dorosłych, aby ich rękoma rozstrzygać sprawy na swoją korzyść. Czasem dziecko rezygnuje z jakiejkolwiek walki, usuwa się w najdalszy kąt i stara się nie wchodzić w konflikt z rówieśnikami. W każdej z opisanych sytuacji powodem tych zachowań jest skrywany przez dziecko lęk i niepewność. Wówczas najlepszą pomocą jest udzielenie dziecku wsparcia, zapewnienie dziecku miłości i pełnej akceptacji. Przedstawione kłopoty w kontaktach z rówieśnikami - w mniejszym lub większym stopniu - ma prawie każde dziecko. Są one nieodłącznym elementem budowania więzi z innymi ludźmi, szukania swojego miejsca w grupie. Dziecko w ten sposób uczy się samodzielnego rozwiązywania trudnych sytuacji, dawania sobie z nimi rady.
    
Dzieci w wieku przedszkolnym mają już swoje sympatie i antypatie. Chętnie nawiązują kontakty z wybranymi dziećmi, a inne unikają. Preferencje te są niezrozumiałe dla rodziców, którzy nie mogą pojąć dlaczego ich pociecha bawi się bez przerwy z rówieśnikiem, który w ich odczuciu nie dorównuje poziomem ich dziecku. Rodzicom trudno też zauważyć, że wybrany rówieśnik zabaw bardzo lubi ich dziecko. Zaobserwowana sytuacja jest naturalna i rodzice, dopóki nie dzieje się nic złego, powinni szanować prawo swojego dziecka do kierowania się własnymi sympatiami. W przypadku uzasadnionych obaw rodzice powinni rozmawiać ze swoim dzieckiem i tłumaczyć mu konieczność zachowania się stosownie do zaistniałej sytuacji. Przedszkole i podwórko są dla dziecka naturalnym miejscem kontaktu i nauki bycia z rówieśnikami. Rodzice powinni wspomagać dziecko w nawiązywaniu nowych kontaktów z otoczeniem, które wzbogacą wiedzę i doświadczenie ich dziecka i będą kolejnym ważnym etapem w jego rozwoju.

Rodzicom w tym burzliwym okresie przypada trudna rola, albowiem odpowiadają za wychowanie, zdrowie i życie swojego dziecka i muszą sobie radzić z wątpliwościami, niepewnością czy lękiem. Z pewnością chcą dobrze wychować dziecko i często zadają sobie pytanie: Czy ja to dobrze robię? Czy nie popełniam jakiś błędów wychowawczych? Zdarza się, że rodzice obarczają siebie lub dziecko odpowiedzialnością za kłopoty, które ono sprawia. Tymczasem zamiast mówić o winie, warto zastanowić się nad przyczynami zachowań dziecka i wspólnie z nim próbować coś zmienić w relacjach rodzinnych.

Opracowała: Halina Mikołajczak