Żywienie dzieci w wieku przedszkolnym

We wczesnym dzieciństwie kształtują się nawyki żywieniowe. Dlatego tak ważnym jest aby kształtować prawidłowe z punktu widzenia dietetyki zwyczaje żywieniowe. W znacznym stopniu na kształtowanie zwyczajów żywieniowych ma wpływ środowisko rodzinne, w trochę mniejszym środowisko przedszkolne.           W  zakresie wykształcania pozytywnych wzorców niezbędna jest wzajemna  współpraca rodziców i nauczycieli w przedszkolu.

Prawidłowe nawyki żywieniowe to:
- regularne spożywanie posiłków
- wspólne (rodzinne) przygotowywanie i spożywanie posiłków
- jedzenie przy stole ( nie przed telewizorem lub komputerem)
- odpowiednie dobieranie produktów na dojadanie (owoce, warzywa, produkty nabiałowe bez dodatku cukru)

Zadaniem przedszkola jest edukacja najmłodszych w zakresie komponowania prawidłowych posiłków  (wybór zdrowych, wartościowych produktów), propagowania zdrowego stylu życia i promocję aktywności fizycznej.

Prawidłowo złożona dieta  powinna zapewniać  wszystkie składniki odżywcze niezbędne do funkcjonowania i rozwoju młodych organizmów.  Badania wskazują na duże niedobory witamin D i PP u dzieci oraz nadmierne spożycie sodu, przekraczające zalecane normy. Do podstawowych zasad żywienia dzieci w wieku przedszkolnym należą:
- regularne posiłki (4-5 w ciągu dnia)
- urozmaicone posiłki
- nieprzekarmianie dzieci (kontrola spożywania słodyczy tłustych  i słonych przekąsek, słodzonych napojów)
- duża ilość warzyw i owoców (co najmniej pięć porcji dziennie) oraz produktów zbożowych pełnoziarnistych
- produktów mlecznych o niskiej zawartości tłuszczu (jako głównych źródeł wapnia)  oraz chudego mięsa  i ryb
- spożywanie masła, które jest bogate w witaminy A, E i D
- suplementacja witaminy D w okresie jesienno – zimowym

Od pierwszego września 2015 roku przedszkola zobowiązane są do przestrzegania Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015 roku            „w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom  i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach”.   Nadrzędnym celem projektu jest „wzmocnienie ochrony zdrowia dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, poprzez ograniczenie dostępu (…) do środków spożywczych zawierających znaczne ilości składników niezalecanych dla ich rozwoju”.

Przedszkole powinno być placówką promującą zachowania prozdrowotne w zakresie zrównoważonej, racjonalnej diety dzieci i miejscem które  edukuje  rodziców. Rodzice muszą być świadomi, że stanowią przykład dla dziecka, kształtując jego nawyki żywieniowe determinują jego zdrowie w przyszłym, dorosłym życiu.

W Instytucie Żywności i Żywienia opracowano 10 Zasad Prawidłowego Żywienia dla osób dorosłych  wraz z Piramidą Zdrowego Żywienia, która obrazowo pokazuje zachowania pożądane (aktywność fizyczna i racjonalne odżywianie).

Zasady Prawidłowego Żywienia według Instytutu Żywności i Żywienia:
1. Spożywaj posiłki regularnie ( 4- 5 posiłków co 3 – 4 godziny).
2. Warzywa i owoce spożywaj jak najczęściej i w jak największej ilości, co najmniej połowę, tego co jesz.
3. Spożywaj produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste.
4. Codziennie spożywaj co najmniej 2 duże szklanki mleka. Możesz je zastąpić jogurtem, kefirem i częściowo – serem.
5. Ograniczaj spożycie mięsa. Jedz ryby, nasiona roślin strączkowych i jaja.
6. Ograniczaj spożycie tłuszczów zwierzęcych. Zastępuj je olejami roślinnymi.
7. Unikaj spożycia cukru i słodyczy (zastępuj je owocami i orzechami).
8. Nie dosalaj potraw i kupuj produkty z niską zawartością soli. Używaj ziół – mają cenne składniki poprawiają smak
9. Pamiętaj o piciu wody – co najmniej 1,5 litra dziennie.
10. Nie spożywaj alkoholu.    

Źródła
1. Co jedzą dzieci i młodzież?, A. Harton, D. Gajewska, TRENDY – internetowe czasopismo edukacyjne;  www.ore.edu.pl
2. Ocena sposobu żywienia dzieci i młodzieży,  E. Sochacka Tatara, R. Jacek, A. Sowa, A. Musiał, Katedra Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum; www.phie.pl
3. Program edukacji żywieniowej dla dzieci w wieku przedszkolnym i ich rodziców realizowany w Krakowie, A. Kozioł – Kozakowska, B. Piórecka, M. Schlegel – Zawadzka, Zakład Żywienia Człowieka, Instytut Zdrowia Publicznego Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego; www.ujk.edu.pl
4. Rozporządzenie Ministra  Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015 roku „w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom  i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach”.   
5. www.izz.waw.pl
6. Zwyczaje żywieniowe dzieci w wieku przedszkolnym, E. Kolarzyk, A. Janik, J. Kwiatkowski, Zakład Higieny i Ekologii, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum; www.phie.pl
7. Żywienie dzieci wiejskich w 2 i 3 roku życia, I. Roszko – Kirpsza, B. J. Olejnik, M. Kulesza, R. Jabłoński, E. Czerech, E. Maciorkowska; www.phie.pl

Opracowała: Dominika Machnio-Sieczka