Nowoczesne technologie informacyjno – komunikacyjne. Jak mogą one wspierać rozwój dziecka w wieku przedszkolnym. Efekty stosowania TIK.

    Pod pojęciem technologii informacyjnych - komunikacyjnych (w skrócie TIK, z ang. Information and communication technologies (ICT)), kryje się rodzina technologii przetwarzających, gromadzących i przesyłających informacje w formie elektronicznej. Oznacza zatem, że jest to taki sposób nauczania, który odbywa się przez komunikowanie, przetwarzanie, gromadzenie i przesyłanie informacje w postaci elektronicznej. Mówiąc najprościej oznacza to między innymi stosowanie programów do wykorzystania na tablicach multimedialnych, tabletów, aparatów, wykorzystywanie programów komputerowych, narzędzi do nauki online oraz różnego rodzaju aplikacji. Jest to również stosowanie możliwości komunikacji między uczniem i urządzeniem w postaci cyfrowej, za pośrednictwem komunikatorów czy poczty elektronicznej. Technologie informacyjno-komunikacyjne mają pomóc dzieciom poznawać i rozumieć otaczający świat, a umiejętności techniczne zdobyte przy tej okazji są tylko dodatkiem.

    Coraz więcej przedszkoli korzysta z innowacji dydaktycznych, które mają na celu podniesienie jakości i efektywności nauczania. Bardzo często, jako środek dydaktyczny wykorzystywany jest komputer. Stwarza on nowe możliwości wspomagania edukacji. Można dzięki niemu podwyższyć efektywność procesu dydaktycznego. Większość dzieci w wieku przedszkolnym ma już za sobą pierwsze kontakty z tym narzędziem.

    Jako  środek dydaktyczny komputer spełnia następujące funkcje w procesie dydaktycznym:

• *aktywizująco – motywującą, jeśli wyzwala wszechstronną aktywność dzieci i pobudza ich zainteresowania,

• *poznawczo – twórczą, jeśli służy jako źródło wiedzy, tym bardziej cenne o ile dziecko korzysta z niego rozwiązując napotykane sytuacje problemowe,

• *ćwiczeniową, jeśli zadania wykonywane samodzielnie przez dzieci służą utrwalaniu wcześniej poznanych wiadomości i umiejętności, 

• wychowawczą, jeżeli stwarza dobre warunki oddziaływania na osobowość dzieci,

• *terapeutyczną, jeżeli umożliwia usuwanie zaburzeń rozwojowych.

    Dla dzieci w wieku przedszkolnym jak i późniejszym korzystanie z nowych technologii jest coraz bardziej naturalne. Większość uznaje je za coś oczywistego, bo spotyka się z nimi na co dzień.

Odpowiednio dobrane programy komputerowe aktywizują dziecko poprzez:

• *bliską dziecku tematykę,

• *atrakcyjność graficzną i dźwiękową,

• *zawartość ciekawych i zróżnicowanych pod względem trudności zadań z elementami zabawy,

• * stwarzanie możliwości tworzenia własnych prac, które mogą zostać wykorzystane w dalszej pracy a także zaprezentowania w kącikach dziecięcych i dla rodziców.

    Technologie w przedszkolu powinny być wprowadzane stopniowo i umiejętnie oraz z umiarem. Najlepiej potraktować je, jako narzędzia, które pomogą wspierać rozwój przedszkolaków. Należy jednak korzystać z nich, gdy ma to sens, integrując je z różnymi obszarami edukacji.

Nowe rozwiązania takie jak: tablice interaktywne czy roboty edukacyjny powinny być dla nauczycieli narzędziem uatrakcyjnienia zajęć. Wprowadzenie technologii niesie wartości edukacyjne. Od wielu lat można zauważyć znaczące i szybkie przemiany cywilizacyjne. Wyznaczają one nowe zadania i dają nowe możliwości dla rozwoju edukacji. Dlatego też przed szkołą i przedszkolem ciągle stoi bardzo ważne, trudne i odpowiedzialne zadanie. Polega ono na wszechstronnym wspomaganiu rozwoju dziecka, tak aby wykształcić mądrego, uczciwego i wrażliwego obywatela, który będzie potrafił świadomie i racjonalnie wykorzystywać nowe technologie w celu zdobywania i przekazywania informacji, komunikowania się i uczenia.

    Dzisiaj, wszechobecne staje się wykorzystywanie nowoczesnych technologii. Towarzyszą one ludziom każdego dnia i są wykorzystywane nawet przez najmłodszych. Trudno wyobrazić sobie życie bez komputera, tabletu czy smartfona. Najmłodsze dzieci często określane są jako pokolenie urodzone „z telefonem w ręku”. To od dorosłych, nauczycieli, wychowawców, zależy, jak dzieci będą wykorzystywać nowoczesną technologię. Nie ma wątpliwości, że mądre wykorzystanie będzie niosło ze sobą dużą wartość edukacyjną.

    Korzystając z nowych technologii należy nauczyć również dzieci krytycznego podejścia do treści publikowanych w internecie i mediach społecznościowych. Informację trzeba umieć przetworzyć, zakwestionować, ale przede wszystkim trzeba umieć ją znaleźć. I to znaleźć tę właściwą, prawdziwą. Należy zatem umieć dotrzeć do faktów. Obecnie nie jest to łatwe zadanie. Informacje, które zalewają Internet i media, nie zawsze są prawdziwe. Cechą, która bardzo rozwija myślenie krytyczne, jest umiejętność odróżniania faktów od opinii. Nie każdy komunikat, który trafia do odbiorcy, jest faktem. Jeżeli zawiera element osobistej emocji, został przetworzony przez osobę, która to mówi, być może jest już tylko subiektywną opinią tej osoby. Na przykład zdanie: „Wczoraj była ładna pogoda.” Czy to jest opinia czy fakt? Odpowiedź może zasugeruje pytanie pomocnicze: Co to znaczy ładna pogoda? Dla niektórych 20°C jest pogodą idealną, a dla innych dopiero 30°C jest pogodą, którą nazwaliby ładną. Dla jeszcze innych nieważna jest temperatura powietrza, bo dla nich gwarantem ładnej pogody jest obecność słońca na niebie. Zdecydowanie zatem zdanie „Wczoraj była ładna pogoda” jest opinią osoby, która je wypowiedziała. To jej subiektywne kryteria zadecydowały, że pogodę nazwała ładną. Faktami w tej sytuacji byłoby oczywiście podanie wszystkich parametrów pogody. Fakt jest konkretną informacją, która nie podlega dyskusji, np. było 25°C. Nikt tego już nie podważy i nie będzie z tym dyskutować.

    Zadaniem nauczycieli w dzisiejszym świecie jest wyposażenie dzieci, uczniów w kompetencje potrzebne im w dorosłym życiu. Między innymi taką kompetencją jest myślenie krytyczne. Od najmłodszych lat wprowadzając dzieciom do edukacji komputer, a co za tym idzie Internet, należy w nich kształtować krytyczne myślenie oraz przyzwyczajać do analizy znalezionych informacji na różnych portalach czy stronach internetowych. Jeżeli już dziecko będzie potrafiło w niektórych sytuacjach przetworzyć informację (np. dostrzec fałsz w reklamie), czyli tak naprawdę myśleć krytycznie, to bez wątpienia będzie to sukces nauczyciela.

    Dlaczego warto uczyć dzieci myślenia krytycznego? Myślenie krytyczne nie jest nowym wynalazkiem. Prekursorem stawiania pytań, które sprawdzają, czy czyjeś wypowiedzi odpowiadają faktycznemu stanowi rzeczy i czy są logiczne, był Sokrates. Myślenie krytyczne nie jest metodą czy techniką, której można nauczyć podczas jednej lekcji. To proces kształtujący sposób patrzenia na rzeczywistość i uważność na otaczający świat. W maju 2018 roku Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej określili osiem nowych kluczowych kompetencji. W kompetencji pierwszej, tj. kompetencji w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, w umiejętnościach znalazła się umiejętność krytycznego myślenia, przetwarzania informacji, formułowania argumentów w mowie i piśmie. Ważne jest, jak myślimy. Każdorazowo dokonując wyboru, możemy krytycznie na niego spojrzeć. Praca nad kompetencją myślenia krytycznego wyposaża dzieci w umiejętność planowania i kierowania własną uwagą, a w konsekwencji również zachowaniem. Rozwija ważne dla całego życia kompetencje: komunikację, poznanie i samoregulację. Nauczycielom pokazuje inny, dziecięcy sposób myślenia, inny sposób odczuwania i reagowania. Dzięki tej umiejętności kreatywność i samodzielne, logiczne myślenie staną się rezultatem dobrej edukacji i pozytywnie zaowocują w przyszłości.

    Wdrażając dziecko do wykorzystywania nowych technologii zawsze należy pamiętać, aby rozsądnie limitować jego czas spędzony przed smartfonem czy komputerem. Zwracać uwagę również należy, aby postawa, pozycja ciała zawsze była prawidłowa, a odległość od monitora to minimum 75 cm.

    Istotną sprawą jest również kontrola nauczycieli lub rodziców nad właściwym doborem oprogramowania. Ważne jest aby gra, którą oferujemy dzieciom nie zawiera, np. elementów przemocy, oraz dostosowana była do wieku dziecka.

    Podsumowując, technologie informatyczne są w czasach, których żyjemy wszechobecne. Napotykamy je wszędzie, także w szkołach i przedszkolach. Należy je wdrażać i uczyć się z nich korzystać od najmłodszych lat, aby ułatwiać funkcjonowanie oraz wzbogacać zajęcia. Zawsze należy jednak podkreślać, że umiar, dobór odpowiednich treści do wieku i nadzór osób dorosłych nad tym, co robią dzieci jest wskazany i potrzebny.

Opracowała: Kinga Trzeciakowska